POPULU BAT XUTIK
Bidean ibilki denari agertzen zaizkio, aintzina joan arau
itxura eta apaindura bereziak.
Aldiz, leku gainean egoten denari, nihora mugitu gabe
ikusmenean dituenak histen zaizkio
eta goibeldurak hartzen dio bihotza!
Ibilki dena, bizitzeari lotua dena,
barneko oldar batek darama eta bultzatzen du.
Ez dut maite barne hertsi eta hetsi batean
gakoturik edo, zakurra bezala, estekan egotea.
Maite dut urratsa eta bideko errautsa!
Maite dut odola bero zainetan
eta bihotza pil-pil, jauzika, senditzea!
Munduko gora-beheretan eta gertakarietan
alatzen dut izpiritua.
Eta nahi dut barnago sartu
sortzen ari den mundu hontan,
atzokotik sortzen ari den mundu berri hontan.
Halako herabe batekin haatik
ezin dezakegulakotz aintzinetik erran
nolakoak izanen dituen bere aztura eta molde berriak.
Halako herabe batekin haatik
Baina ere bozkarioetan
“esperantxetan”
mundu berri bat sortzera doala!
Eta nere baitan sumatzen dut
-kitzi
euskaldun berri bat sortzen,
euskal populu berri bat itxura hartzen:
Europan!
Munduan!
Ezin dut sinetsi
Euskal populua
eri edo hiltzer dela:
ezin dut sinetsi!
Euskal populuak badu bizia nasaiki
burrustan
eta bizi-nahiak darabil!
Bere batasun forma hartzera doa:
Europa berrian!
Munduaren agerian!
Galdu baitu beldurra
eta ahalgea.
Behin mugak eraiki zizkiguten
etsaiek, tratulantek, makiñunek, zapaltzaileek.
Orduko nagusitzaileek uste zuten
horrela bentzutuko gintuztela
eta betikotz arrunt ixilaraziko!
Gu, ez ginen hortarik ari.
Mugak: Euskaldunak elkarretatik berexteko,
estekatzeko eta panpatzeko.
Baina gu, ez ginen hortarik ari.
Euskal populua zuzenkontrako muga batzuetan
ahal balitz bezala!
Ez dute ezagutzen
edo ez dute sinetsi nahi
Euskal populuaren aspaldinoko istorioa.
Lehengo Euskaldunek ere bazuten bertute gisala:
mugak eraiki zizkioten
betiko etsaiek, tratulantek, makiñunek, zapaltzaileek
eta Euskaldunak eskapi zizkiote mundu guzira
sekulan galdu gabe beren lurra
sekulan ahantzi gabe beren mintzaira
sekulan ukatu gabe beren nortasuna
“Ni, Euskalduna naiz”
munduan zehar ibili zaizkiote
orori aitortuz, xutik,
begiak bipilik
lur zabalean mintzatzen diren hizkuntzetan:
lehengo Euskaldunek ba omen zuten bertute!
Gaur ere
populu berak
galdu baitu beldurra
eta ahalgea
xutik aitortzen du:
“Ni, Euskalduna naiz”
Europaren agerian
mundu bazterreko leihor gogorrenak inarrosiaraziz.
Zenbait mus partida eta irri karkaila
badute eginik bide horietan
eta zenbait ase tiraturik ostatuz-ostatu!
Gu baino berantago moldatu Estaduek
-Fraternité
-Libre
in USA
nahiko zuten
beren pezeta eta frankoetan truk
ixildu bagine
herrestan apaldu eta galdu bagine
nortasunik gabeko beren populukerietan!
Baina, ez ginen hortarik ari.
Gaur, hemen gara
Euskaldunak batetaratuak
uste ez zuen anaitasunean:
populu bat xutik bere lurrean
bere hizkuntza ezpainetan dantzan
bere nortasun gogorrarekin.
Euskal Herrian egon direnak
eta sort-herritik urrundu direnak:
populu bat xutik.
Egundainotik
Euskaldunek maite izan dute
zafla-zafla, libro, laxoan
eremu zabaletan kurritzea, hedatzea eta finkatzea.
Bizi-nahiak holakatuak ditu:
nonahi laketu dira eta erroak egin dituzte
mundu osoa beren lurra balute bezala.
Gaur ere
ez litake mundu guzia
beren bizi-leku eta aberri?
“Baina bihotzak dio: Zoaz Euskal Herrira...”
Urrunetik, urrungo leihorretan
bihotzak badu bere pausa-lekua
eta bere ametsen sor-gunea:
Euskadi!
Gaur, populu batek, xutik, kantatzen du:
“Gu gira Euskadiko gazteri berria,
Euskadi bakarra da gure Aberria...”
eta ez omen du galtzen mundu zabalerako tirria
eta ez omen du ahantzi nahi denak anaiak dituela!
1967ko Uztailean
